Zatrudnianie osób, które nie ukończyły 18. roku życia, wiąże się z szeregiem obowiązków i ograniczeń dla pracodawcy. Chociaż praca młodocianych jest dopuszczalna, musi odbywać się na ściśle określonych zasadach. Znajomość tych przepisów jest kluczowa nie tylko dla firm oferujących naukę zawodu, lecz także dla każdego pracodawcy planującego zatrudnienie osoby niepełnoletniej.
Kiedy można zatrudnić młodocianego?
Za pracownika młodocianego uważa się osobę, która ma co najmniej 15 lat, ale nie ukończyła jeszcze 18. Zatrudnienie takiej osoby jest możliwe tylko wtedy, gdy:
- ukończyła co najmniej ośmioletnią szkołę podstawową,
- posiada zaświadczenie lekarskie potwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania konkretnej pracy.
Wyjątkowo, za zgodą przedstawiciela ustawowego i po spełnieniu dodatkowych warunków, można zatrudnić osobę, która nie ukończyła 15 lat – ale wyłącznie w celach przygotowania zawodowego lub artystycznych.
Formy zatrudnienia młodocianych
Zatrudnienie może odbywać się na dwa sposoby:
- W celu przygotowania zawodowego, czyli najczęściej w ramach nauki zawodu – zwykle w rzemiośle, handlu lub usługach. Umowa zawierana jest na czas nieokreślony, ale z jasno określonym terminem trwania przygotowania.
- W celu przyuczenia do wykonywania określonej pracy, np. w prostych zawodach lub działaniach pomocniczych. Taka umowa ma charakter terminowy i jest bardziej elastyczna, ale również objęta regulacjami prawa pracy.
Czas pracy młodocianych
Czas pracy młodocianego jest ściśle limitowany. Pracownik niepełnoletni nie może:
- pracować dłużej niż 6 godzin dziennie, jeśli nie ukończył 16 lat,
- przekroczyć 8 godzin dziennie, jeśli ma 16 lat lub więcej.
Do czasu pracy wliczane są także zajęcia szkolne, jeśli przypadają w godzinach pracy. Młodocianym przysługuje również co najmniej 30-minutowa przerwa, gdy dobowy wymiar pracy przekracza 4,5 godziny. Praca w godzinach nadliczbowych, w nocy lub w warunkach szkodliwych jest zabroniona.
Urlopy i inne uprawnienia
Młodociany zyskuje prawo do urlopu wypoczynkowego szybciej niż osoba dorosła – już po 6 miesiącach pracy przysługuje mu 12 dni urlopu, a po roku – pełne 26 dni. Jeśli młodociany kontynuuje naukę, pracodawca ma obowiązek udzielić mu dodatkowego urlopu na czas przygotowania do egzaminu zawodowego.
Dodatkowo, pracownik młodociany korzysta z szerokiej ochrony przed wypowiedzeniem umowy – w szczególności, jeśli zatrudnienie odbywa się w ramach nauki zawodu.
Nowe regulacje i planowane zmiany
Przepisy dotyczące zatrudniania młodocianych są na bieżąco aktualizowane – ostatnie zmiany dotyczyły m.in. cyfrowej ewidencji umów oraz zwiększenia nadzoru nad warunkami pracy tej grupy pracowników. Coraz większy nacisk kładzie się także na edukację pracodawców oraz egzekwowanie obowiązku zawierania umów w formie pisemnej i zgłaszania ich do właściwego rejestru.
W planach ustawodawczych pojawiają się także postulaty wzmocnienia ochrony zdrowia psychicznego i fizycznego młodocianych w środowisku pracy, w tym np. zakaz powierzania zadań z wykorzystaniem nowych technologii bez odpowiedniego przeszkolenia.
Podsumowanie
Zatrudnianie młodocianych wymaga nie tylko znajomości przepisów, ale też dużej odpowiedzialności. Pracodawca musi zadbać o właściwe warunki pracy, ograniczenia czasowe, odpowiednią dokumentację i regularne badania lekarskie. W zamian zyskuje możliwość wychowania lojalnego i zaangażowanego pracownika, który rozwija swoje kompetencje od podstaw – zgodnie z wartościami firmy.
