Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) to jedno z podstawowych źródeł dochodów budżetu państwa, które obciąża dochody osiągane przez osoby fizyczne, czyli obywateli. Jest to podatek, który płacą osoby prowadzące działalność gospodarczą, pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę, a także osoby uzyskujące inne dochody, np. z tytułu najmu czy kapitałów. W artykule omówimy, czym dokładnie jest podatek dochodowy od osób fizycznych, jakie grupy osób są nim objęte oraz jak wygląda jego obliczanie i płacenie.
Czym jest podatek dochodowy od osób fizycznych?
Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) to podatek, który obciąża dochody uzyskiwane przez osoby fizyczne. W Polsce jest to jeden z najistotniejszych podatków, który stanowi dochód dla budżetu państwa oraz samorządów terytorialnych. Podatek ten ma na celu opodatkowanie dochodów uzyskanych przez osoby, które osiągają przychody z różnych źródeł, takich jak wynagrodzenie za pracę, działalność gospodarczą, najem czy inne formy dochodu.
PIT jest podatkiem progresywnym, co oznacza, że wysokość opodatkowania rośnie wraz z wysokością dochodów. Przepisy podatkowe określają również zwolnienia, ulgi oraz zasady obliczania i płacenia podatku, które różnią się w zależności od źródła dochodów oraz statusu podatnika.
Kogo dotyczy podatek dochodowy od osób fizycznych?
Podatek dochodowy od osób fizycznych obejmuje wszystkie osoby, które uzyskują dochody w Polsce. Należy do nich szereg grup, w tym:
- Pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę,
- Przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą,
- Osoby uzyskujące dochody z najmu lub dzierżawy,
- Osoby uzyskujące dochody z kapitałów (np. z odsetek bankowych, dywidend),
- Osoby otrzymujące inne dochody, takie jak wynagrodzenie za dzieło, zlecenia, czy też inne formy pracy zarobkowej.
Każda z tych grup jest zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego, jednakże zasady obliczania i składania deklaracji mogą się różnić w zależności od rodzaju dochodów i formy zatrudnienia.
Jak obliczany jest podatek dochodowy?
Podatek dochodowy od osób fizycznych jest obliczany na podstawie uzyskanych dochodów. Istnieje kilka zasadniczych kwestii, które wpływają na wysokość podatku dochodowego.
1. Dochód
Dochód to różnica między przychodami a kosztami ich uzyskania. Przykładowo, w przypadku osoby zatrudnionej na umowę o pracę, dochodem jest suma wynagrodzenia brutto pomniejszona o składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. W przypadku przedsiębiorców, dochód stanowi przychód po odliczeniu kosztów prowadzenia działalności.
2. Skala podatkowa
W Polsce obowiązują dwie skale podatkowe:
- 12% – dla dochodów do 120 000 zł rocznie,
- 32% – dla dochodów powyżej 120 000 zł rocznie.
Skala podatkowa ma charakter progresywny, co oznacza, że im wyższy dochód, tym wyższa stawka podatkowa.
3. Kwota wolna od podatku
W Polsce istnieje kwota wolna od podatku, która w 2025 roku wynosi 30 000 zł. Oznacza to, że osoby, których roczny dochód nie przekracza tej kwoty, nie muszą płacić podatku dochodowego. Kwota ta jest stosowana do dochodów z różnych źródeł.
4. Ulgi i odliczenia
Podatnicy mogą skorzystać z różnych ulg podatkowych, takich jak:
- Ulga na dzieci (na każde dziecko),
- Ulga na internet,
- Odliczenia związane z działalnością gospodarczą,
- Inne ulgi, takie jak na darowizny czy składki na ubezpieczenie zdrowotne.
5. Zaliczki na podatek dochodowy
W przypadku osób zatrudnionych na umowę o pracę, podatek dochodowy jest pobierany przez pracodawcę w formie zaliczek na podatek. Pracodawca odprowadza odpowiednią kwotę na rzecz Urzędu Skarbowego co miesiąc, a na koniec roku pracownik składa roczną deklarację PIT. Jeśli zapłacono zbyt dużo zaliczek, można ubiegać się o zwrot nadpłaty.
Jakie są rodzaje PIT?
W Polsce funkcjonują różne formularze PIT w zależności od rodzaju dochodów i sytuacji podatnika. Najczęściej spotykane to:
- PIT-37 – dla osób zatrudnionych na umowę o pracę, zlecenie, umowy o dzieło i innych dochodów z pracy,
- PIT-36 – dla osób prowadzących działalność gospodarczą,
- PIT-28 – dla osób rozliczających dochody z najmu i dzierżawy.
Każdy z tych formularzy służy do obliczenia i zadeklarowania dochodów osiągniętych w danym roku podatkowym.
Kiedy należy złożyć PIT?
Deklarację PIT należy złożyć do 30 kwietnia każdego roku za poprzedni rok podatkowy. Pracownicy, którzy rozliczają się na formularzu PIT-37, zazwyczaj nie muszą składać deklaracji, ponieważ pracodawca wysyła odpowiednie dane do Urzędu Skarbowego. Jednak w przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą lub uzyskujących inne dochody, konieczne jest samodzielne złożenie formularza PIT.
Podsumowanie
Podatek dochodowy od osób fizycznych to podatek, który obejmuje wszystkie osoby uzyskujące dochody na terenie Polski. Wysokość tego podatku zależy od wielu czynników, takich jak wysokość dochodów, ulgi podatkowe, kwota wolna od podatku oraz forma zatrudnienia. PIT jest podatkiem progresywnym, co oznacza, że osoby o wyższych dochodach płacą wyższy podatek. Ważne jest, aby rozliczyć się z tego podatku zgodnie z obowiązującymi przepisami, a w przypadku problemów skorzystać z pomocy doradców podatkowych.
