Pracodawcy często zadają pytanie, czy mają prawo znać przyczynę choroby pracownika na zwolnieniu lekarskim. W Polsce, zasady dotyczące prywatności w zakresie zdrowia są dość restrykcyjne, a przepisy prawne chronią dane medyczne pracowników. Jednak, mimo że pracodawca nie ma obowiązku dowiadywania się, jaka jest przyczyna choroby, ma prawo do weryfikowania samego zwolnienia lekarskiego. Jakie prawa ma pracodawca w tej kwestii i jak to wygląda w praktyce? Przeczytaj, aby dowiedzieć się, jakie są granice prywatności pracownika i kiedy pracodawca może poznać szczegóły choroby.
Prawo do prywatności w kwestii choroby
W Polsce, informacje o stanie zdrowia pracownika są traktowane jako dane wrażliwe i są objęte szczególną ochroną na mocy przepisów o ochronie danych osobowych (RODO) oraz ustawą o prawach pacjenta. Oznacza to, że pracodawca nie ma prawa żądać od pracownika szczegółowych informacji na temat jego choroby, jej przyczyny, ani nie może wglądać w dokumentację medyczną, która może być związana z jego stanem zdrowia.
Zwolnienie lekarskie (L4) wystawiane przez lekarza zawiera jedynie informację o tym, jak długo pracownik ma być niezdolny do pracy. Pracodawca ma prawo jedynie sprawdzić, czy zwolnienie jest prawidłowo wystawione, ale nie musi znać przyczyny choroby.
Co zawiera zwolnienie lekarskie?
- Data wystawienia i okres trwania zwolnienia – to podstawowe informacje, które pracodawca może sprawdzić.
- Podpis lekarza – potwierdzenie, że zwolnienie zostało wystawione przez uprawnioną osobę.
- Informacja o konieczności usprawiedliwienia niezdolności do pracy – to dla pracodawcy istotne, ponieważ może on zwrócić się do lekarza w przypadku wątpliwości co do zasadności zwolnienia.
Nie zawiera natomiast szczegółowych informacji o diagnozie choroby, jej przyczynach czy metodzie leczenia.
Kiedy pracodawca może poznać przyczynę choroby?
Pracodawca ma ograniczone możliwości w zakresie poznawania przyczyny choroby. W standardowej sytuacji, przy zwolnieniu lekarskim pracownik nie musi ujawniać żadnych szczegółów medycznych. Jednak w niektórych przypadkach sytuacja może wyglądać inaczej:
1. Choroba związana z wypadkiem przy pracy
Jeżeli choroba jest efektem wypadku przy pracy, to pracodawca może być zobowiązany do zapewnienia odpowiednich warunków rehabilitacji, a także do zgłoszenia wypadku do ZUS. W takim przypadku, przyczyna choroby staje się częścią dokumentacji wypadkowej, ale wciąż nie jest to informacja, którą pracodawca może swobodnie ujawniać bez zgody pracownika.
2. Choroba związana z niezdolnością do pracy przez długi czas
Jeśli pracownik jest niezdolny do pracy przez dłuższy okres, np. powyżej 30 dni, pracodawca może poprosić o specjalną opinię lekarską dotyczącą stanu zdrowia pracownika. Jednak takie informacje mogą być udostępnione tylko na wniosek pracownika lub w wyniku decyzji sądowej.
3. Gdy pracownik sam ujawnia przyczynę choroby
Jeżeli pracownik zdecyduje się samodzielnie ujawnić przyczynę swojej choroby, na przykład w celu uzyskania specjalnych warunków pracy po powrocie lub dla celów ubezpieczeniowych, pracodawca może wtedy poznać szczegóły, ale tylko w zakresie, w jakim pracownik zdecyduje się je ujawnić.
Weryfikacja zwolnienia lekarskiego przez pracodawcę
Chociaż pracodawca nie ma prawa do wglądu w diagnozę czy przyczynę choroby, ma prawo do weryfikacji samego zwolnienia lekarskiego. Może to zrobić poprzez:
- Zgłoszenie do ZUS w przypadku długotrwałego zwolnienia lekarskiego (np. powyżej 33 dni w ciągu roku kalendarzowego).
- Kontrolę weryfikacyjną, czyli sprawdzenie, czy pracownik rzeczywiście przebywa w miejscu zamieszkania, jeśli jego zwolnienie lekarskie trwa dłużej niż 3 dni.
Jeśli zwolnienie zostało wystawione w sposób niezgodny z przepisami, pracodawca może zwrócić się do ZUS o przeprowadzenie kontroli.
Jakie konsekwencje dla pracownika?
Pracownik, który nie ujawnia przyczyny choroby w sposób zgodny z prawem, nie ponosi konsekwencji prawnych. Jednak jeśli zostanie udowodnione, że zwolnienie lekarskie zostało wykorzystane niezgodnie z jego przeznaczeniem (np. w przypadku choroby, która nie uniemożliwia pracy), pracodawca może wypowiedzieć umowę o pracę z powodu nadużywania zwolnienia lekarskiego.
Podsumowanie
Pracodawca nie ma prawa poznać przyczyny choroby pracownika na L4, ponieważ informacje o stanie zdrowia są objęte ochroną na mocy przepisów RODO. Pracodawca ma jedynie prawo do sprawdzenia prawidłowości wystawienia zwolnienia lekarskiego, ale nie może wymagać szczegółowych informacji medycznych. W przypadku wątpliwości co do zasadności zwolnienia, pracodawca może skorzystać z opcji weryfikacji przez ZUS. Prywatność pracownika w kwestii zdrowia jest chroniona, a pracodawca ma obowiązek przestrzegać tych przepisów.
