Średnia krajowa to jedno z najczęściej przywoływanych pojęć w dyskusjach o zarobkach w Polsce. Choć może wydawać się dobrym punktem odniesienia, nie zawsze oddaje rzeczywistość rynkową – głównie dlatego, że wylicza się ją na podstawie różnych czynników, które nie zawsze uwzględniają realia większości pracowników. Jak obliczana jest średnia pensja, ile wynosi w 2024 roku i czy rzeczywiście odzwierciedla to, ile zarabiają Polacy?
Co to jest średnia krajowa i jak się ją oblicza?
Średnie wynagrodzenie w Polsce oblicza Główny Urząd Statystyczny (GUS) na podstawie danych z sektora przedsiębiorstw zatrudniających co najmniej 10 pracowników. W praktyce oznacza to, że do statystyk nie są wliczane osoby pracujące w mikrofirmach, samozatrudnieni oraz część pracowników budżetówki.
Obliczając średnią krajową, GUS bierze pod uwagę:
- Wynagrodzenia brutto, czyli przed potrąceniem podatków i składek,
- Pensje pracowników etatowych w firmach z minimum 10 zatrudnionymi,
- Dodatkowe składniki wynagrodzeń, np. premie, nagrody, nadgodziny.
Wynik? Średnia krajowa bywa zawyżona, bo nie uwzględnia zarobków w małych firmach oraz osób pracujących na umowach cywilnoprawnych, które często otrzymują niższe wynagrodzenie.
Ile wynosi średnia krajowa w 2024 roku?
Według najnowszych danych GUS, średnia pensja brutto w Polsce w styczniu 2024 roku wyniosła około 7834 zł. To oznacza wzrost w porównaniu do lat poprzednich, ale jednocześnie kwota ta może być myląca – wiele osób zarabia znacznie mniej.
Przykładowe wartości średniego wynagrodzenia w ostatnich latach:
- 2021 rok – 5916 zł brutto,
- 2022 rok – 6346 zł brutto,
- 2023 rok – 7189 zł brutto,
- 2024 rok – 7834 zł brutto (styczeń).
Warto jednak pamiętać, że kwota ta dotyczy wynagrodzenia brutto – na rękę (netto) jest to około 5600 zł.
Średnia krajowa a mediana wynagrodzeń – dlaczego to ważne?
Często podawana średnia krajowa nie oddaje rzeczywistego poziomu zarobków, ponieważ uwzględnia skrajnie wysokie wynagrodzenia, np. menedżerów czy specjalistów IT. Dlatego bardziej miarodajnym wskaźnikiem jest mediana wynagrodzeń.
Czym różni się średnia krajowa od mediany?
- Średnia krajowa – suma wszystkich pensji podzielona przez liczbę pracowników, co oznacza, że wysokie zarobki najlepiej opłacanych osób zawyżają wynik.
- Mediana wynagrodzeń – wartość, przy której połowa pracowników zarabia mniej, a połowa więcej. W Polsce mediana wynosi ok. 5700 zł brutto, czyli znacznie mniej niż średnia krajowa.
W praktyce oznacza to, że większość pracowników zarabia poniżej średniej krajowej – rzeczywiste zarobki są bliższe medianie.
Średnia krajowa w różnych branżach
Zarobki różnią się w zależności od sektora i regionu. Najwyższe pensje od lat notowane są w IT, finansach i przemyśle, a najniższe w handlu, gastronomii i edukacji.
Przykładowe średnie wynagrodzenia brutto w wybranych branżach:
- IT – ok. 12 000 zł,
- Finanse i bankowość – ok. 10 000 zł,
- Budownictwo – ok. 7000 zł,
- Handel i sprzedaż – ok. 6000 zł,
- Edukacja i opieka zdrowotna – ok. 5500 zł.
Najwyższe zarobki notuje się w dużych miastach, takich jak Warszawa, Kraków czy Wrocław, natomiast w mniejszych miejscowościach wynagrodzenia są zwykle niższe.
Czy warto sugerować się średnią krajową?
Średnia krajowa może być punktem odniesienia, ale nie zawsze jest dobrym wskaźnikiem realnych zarobków. Lepiej sprawdzać medianę oraz raporty płacowe dla konkretnej branży i stanowiska.
Jeśli chcesz ocenić swoje wynagrodzenie, warto:
- Porównać zarobki w swojej branży – sprawdzić raporty płacowe publikowane przez agencje rekrutacyjne,
- Uwzględnić region – pensje w Warszawie są wyższe niż w mniejszych miastach,
- Brać pod uwagę medianę, a nie tylko średnią – realne zarobki przeciętnego Polaka są bliższe medianie niż średniej krajowej.
Podsumowanie
Średnia krajowa w 2024 roku wynosi około 7834 zł brutto, ale większość pracowników zarabia mniej, ponieważ średnią zawyżają najwyżej opłacane stanowiska. Lepszym wskaźnikiem rzeczywistych wynagrodzeń jest mediana, która wynosi około 5700 zł brutto. Przy ocenie własnych zarobków warto analizować dane dla konkretnej branży i regionu, zamiast kierować się ogólnymi statystykami.
