„Trzynastka”, czyli dodatkowe roczne wynagrodzenie, to jedno z najbardziej oczekiwanych świadczeń przez pracowników. Choć jest to obowiązkowe świadczenie, nie wszyscy wiedzą, jakie są zasady jej przyznawania, komu przysługuje i jak ją obliczyć. W artykule przedstawiamy szczegóły dotyczące tzw. trzynastej pensji, jej zasad przyznawania, oraz sytuacje, w których pracownicy mogą liczyć na to dodatkowe wynagrodzenie.
Co to jest „trzynastka”?
„Trzynastka” to dodatkowe wynagrodzenie, które pracodawcy wypłacają swoim pracownikom raz do roku. Jest to forma bonusu rocznego, która ma na celu zwiększenie motywacji i wynagrodzenia pracowników. W polskim systemie prawnym trzynasta pensja jest zagwarantowana w przypadku pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę w sektorze publicznym i niektórych branżach prywatnych.
Dodatkowe wynagrodzenie jest wypłacane najczęściej w okresie przedświątecznym lub w pierwszych miesiącach roku, ale jego termin wypłaty zależy od decyzji pracodawcy i regulacji wewnętrznych firmy.
Komu przysługuje trzynastka?
Zgodnie z przepisami prawa, „trzynastka” przysługuje pracownikom zatrudnionym w sektorze publicznym oraz niektórym pracownikom sektora prywatnego, którzy są objęci układami zbiorowymi. W szczególności na wypłatę trzynastki mogą liczyć osoby pracujące w:
- Sektorze budżetowym (administracja państwowa, samorządy, szkoły, szpitale, urzędy)
- Pracownicy firm, które stosują układy zbiorowe pracy lub mają zawartą umowę z pracownikami w tej sprawie. W takim przypadku przedsiębiorcy decydują się na wypłatę trzynastki dobrowolnie, najczęściej na podstawie umów wewnętrznych.
Warto podkreślić, że trzynastka jest świadczeniem obligatoryjnym w jednostkach sektora publicznego, natomiast w firmach prywatnych jej przyznawanie zależy od decyzji pracodawcy lub zapisów w regulaminie.
Jak oblicza się wysokość trzynastki?
Wysokość „trzynastki” oblicza się na podstawie wynagrodzenia pracownika za cały rok, czyli sumy wszystkich miesięcznych pensji brutto, a następnie dzieli się ją przez 12. Warto pamiętać, że dodatkowe wynagrodzenie może obejmować inne składniki wynagrodzenia, takie jak premie, dodatki czy nagrody, które były wypłacane pracownikowi w danym roku.
Przykład obliczenia trzynastki:
Jeśli wynagrodzenie miesięczne brutto pracownika wynosi 4 000 zł, jego roczne wynagrodzenie brutto wynosi:
- 4 000 zł × 12 = 48 000 zł
Aby obliczyć wysokość trzynastki, dzielimy roczne wynagrodzenie przez 12:
- 48 000 zł ÷ 12 = 4 000 zł
W takim przypadku „trzynastka” wyniesie 4 000 zł brutto. Jeśli pracownik miał jakiekolwiek dodatkowe składniki wynagrodzenia (np. premię), również należy je uwzględnić w obliczeniach.
Kiedy wypłacana jest trzynastka?
Terminy wypłaty trzynastki mogą różnić się w zależności od decyzji pracodawcy. Zwykle jest ona wypłacana w grudniu, tuż przed Świętami Bożego Narodzenia, jednak w sektorze publicznym może to być inny okres, np. w pierwszym kwartale kolejnego roku.
Wypłata dodatkowego wynagrodzenia jest obowiązkowa w przypadku pracowników sektora publicznego, natomiast w firmach prywatnych zależy to od zapisów w umowach lub układach zbiorowych.
Czy „trzynastka” jest opodatkowana?
Tak, trzynastka podlega takim samym zasadom opodatkowania jak standardowe wynagrodzenie. Oznacza to, że jest objęta składkami na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, a także podatkiem dochodowym. W praktyce, pracownik otrzyma kwotę netto, która jest pomniejszona o te obciążenia.
Kiedy pracownik nie dostanie trzynastki?
Pracownik może nie otrzymać trzynastki w kilku sytuacjach:
- Jeśli nie przepracował pełnego roku kalendarzowego. Jeśli pracownik rozpoczął pracę w ciągu roku i nie przepracował pełnych 12 miesięcy, jego trzynastka będzie proporcjonalnie pomniejszona.
- Jeśli stosunek pracy został rozwiązany przed terminem wypłaty. Jeśli pracownik rozwiąże umowę o pracę przed datą wypłaty trzynastki, nie otrzyma pełnej kwoty, chyba że zapisano inaczej w umowie.
- W przypadku nieobecności w pracy z powodu nieusprawiedliwionej nieobecności. Pracownik, który w danym roku kalendarzowym miał długotrwałe nieusprawiedliwione nieobecności w pracy, może nie otrzymać trzynastki.
Podsumowanie
Trzynastka to dodatkowe roczne wynagrodzenie, które stanowi ważne uzupełnienie pensji i motywację dla pracowników. W Polsce jest obowiązkowa w sektorze publicznym, natomiast w firmach prywatnych jej przyznawanie zależy od zapisów w umowie lub układzie zbiorowym. Wysokość trzynastki oblicza się na podstawie rocznego wynagrodzenia brutto, a jej wypłata wiąże się z określonymi terminami i warunkami. Choć „trzynastka” jest atrakcyjnym bonusowym wynagrodzeniem, warto znać przepisy, które określają, kiedy przysługuje i jak ją obliczyć.
