Ryczałt ewidencjonowany to jedna z uproszczonych form opodatkowania, którą chętnie wybierają mali przedsiębiorcy. O ile sam podatek dochodowy w tej formie rozlicza się stosunkowo prosto, to składki ZUS potrafią sprawić więcej problemów – zwłaszcza od 2022 roku, gdy zmieniły się zasady ich naliczania. Warto więc wiedzieć, jak wyglądają obowiązki wobec ZUS-u przy prowadzeniu działalności opodatkowanej ryczałtem.
Jakie składki ZUS opłaca ryczałtowiec?
Przedsiębiorca na ryczałcie opłaca standardowy zestaw składek:
- składki społeczne: emerytalna, rentowa, wypadkowa oraz (opcjonalnie) chorobowa,
- składka zdrowotna – zależna od przychodu,
- Fundusz Pracy – jeśli podstawa przekracza określony próg.
Składki społeczne są niezależne od formy opodatkowania – ich wysokość ustalana jest w oparciu o przeciętne prognozowane wynagrodzenie na dany rok. Z kolei składka zdrowotna dla ryczałtowców od 2022 roku zależy od przychodu i jest naliczana według trzech progów.
Składki społeczne – zasady ogólne
W 2025 roku podstawa wymiaru składek społecznych (dla osób niekorzystających z ulg typu Mały ZUS Plus) wynosi 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego. Na tej podstawie ustalane są stawki na:
- ubezpieczenie emerytalne,
- rentowe,
- wypadkowe,
- chorobowe (dobrowolne).
Wysokość składek zmienia się co roku, ale mechanizm ich wyliczania pozostaje taki sam – niezależnie od tego, czy przedsiębiorca opodatkowuje się ryczałtem, skalą czy podatkiem liniowym.
Składka zdrowotna przy ryczałcie – zależna od przychodu
Dla przedsiębiorców na ryczałcie składka zdrowotna uzależniona jest od rocznego przychodu z działalności, a nie od dochodu – co odróżnia ją od innych form opodatkowania. W 2025 roku obowiązują trzy progi:
- do 60 000 zł przychodu rocznie – składka w najniższej wysokości,
- od 60 000 zł do 300 000 zł – średni poziom składki,
- powyżej 300 000 zł – najwyższa stawka.
Stawki są ustalane na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z IV kwartału roku poprzedniego i ogłaszane co roku przez ZUS. Składka zdrowotna jest miesięczna i niepodzielna – nie zależy od liczby dni prowadzenia działalności w miesiącu.
Terminy i sposób opłacania
Składki ZUS (społeczne i zdrowotne) należy opłacić:
- do 20. dnia miesiąca za miesiąc poprzedni – dla jednoosobowej działalności gospodarczej,
- do 15. dnia miesiąca – dla osób zatrudniających pracowników.
Rozliczenia dokonuje się poprzez indywidualny mikrorachunek ZUS oraz w comiesięcznej deklaracji ZUS DRA. W tej deklaracji należy wykazać przychód oraz odpowiedni poziom składki zdrowotnej – na tej podstawie ZUS weryfikuje prawidłowość opłacanych składek.
Ulgi dla początkujących
Przedsiębiorcy rozpoczynający działalność mogą korzystać z ulg:
- ulga na start – 6 miesięcy bez składek społecznych (płacona tylko zdrowotna),
- preferencyjny ZUS – niższe składki przez kolejne 24 miesiące.
W przypadku ryczałtu ulgi te działają analogicznie jak przy innych formach opodatkowania.
Składki ZUS a rozliczenia roczne
Składki społeczne można odliczyć od przychodu, co pozwala zmniejszyć podstawę opodatkowania. Składki zdrowotnej nie można już odliczyć od podatku, ale w części można ją zaliczyć do kosztów (w zależności od poziomu przychodu).
W rozliczeniu rocznym przedsiębiorca powinien sprawdzić, czy zapłacił właściwą składkę zdrowotną względem uzyskanego przychodu. Jeśli nie – należy złożyć korektę i dopłacić różnicę lub wystąpić o zwrot nadpłaty.
Podsumowanie
Rozliczanie składek ZUS przy ryczałcie ewidencjonowanym wymaga uwagi, zwłaszcza w kontekście składki zdrowotnej uzależnionej od przychodu. Wybierając tę formę opodatkowania, przedsiębiorca może uprościć swoje rozliczenia podatkowe, ale musi zadbać o prawidłowe wyliczanie i terminowe opłacanie wszystkich składek. Znajomość progów, terminów i ulg to podstawa, by uniknąć błędów i niepotrzebnych kosztów.
