Urlop ojcowski to jedno z uprawnień przysługujących pracującym ojcom, które umożliwia im aktywne uczestnictwo w opiece nad nowo narodzonym dzieckiem. W odróżnieniu od urlopu tacierzyńskiego, nie zależy on od sytuacji matki – przysługuje niezależnie od tego, czy i jakie świadczenia ona pobiera. W 2025 roku zasady urlopu ojcowskiego są jasne, ale nie każdy ojciec wie, jak z niego skorzystać i kiedy go zaplanować. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje na temat tego świadczenia: komu przysługuje, ile trwa, ile wynosi wynagrodzenie i jak prawidłowo złożyć wniosek.
Czym jest urlop ojcowski i komu przysługuje?
Urlop ojcowski to dodatkowy, płatny urlop dla pracującego ojca dziecka – niezależny od urlopu rodzicielskiego czy macierzyńskiego. Przysługuje on ojcu biologicznemu lub adopcyjnemu dziecka i jest gwarantowany przez Kodeks pracy.
Aby z niego skorzystać, trzeba spełniać dwa podstawowe warunki:
- Być zatrudnionym na umowę o pracę (bez względu na jej rodzaj – na czas określony, nieokreślony, okres próbny itp.).
- Być ojcem dziecka, które nie ukończyło jeszcze 12 miesięcy (lub 12 miesięcy od przysposobienia).
Nie ma znaczenia staż pracy – uprawnienie przysługuje od pierwszego dnia zatrudnienia, o ile w dniu rozpoczęcia urlopu istnieje stosunek pracy.
Ile trwa urlop ojcowski?
Urlop ojcowski trwa maksymalnie 14 dni kalendarzowych. Nie są to dni robocze – wliczają się w to również weekendy, święta i dni ustawowo wolne od pracy. Urlop można wykorzystać:
- jednorazowo (pełne 14 dni),
- lub w dwóch częściach po 7 dni.
Ważne: prawo do urlopu ojcowskiego wygasa z końcem 12. miesiąca życia dziecka. Po tym terminie ojciec traci możliwość skorzystania z tego uprawnienia, nawet jeśli wcześniej go nie wykorzystał.
Czy urlop ojcowski jest płatny?
Tak – za cały okres urlopu ojcowskiego przysługuje 100% wynagrodzenia. Świadczenie wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), ale za pośrednictwem pracodawcy – podobnie jak w przypadku wynagrodzenia za czas choroby lub urlopu macierzyńskiego.
Podstawą wyliczenia świadczenia jest średnie wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy pracy, analogicznie jak w przypadku innych urlopów związanych z rodzicielstwem.
Jak złożyć wniosek o urlop ojcowski?
Aby skorzystać z urlopu ojcowskiego, należy złożyć wniosek do pracodawcy nie później niż 7 dni przed planowanym terminem rozpoczęcia urlopu. Pracodawca nie ma prawa odmówić jego udzielenia, jeśli spełnione są wszystkie formalne wymogi.
Do wniosku należy dołączyć:
- odpis skrócony aktu urodzenia dziecka (lub decyzję o przysposobieniu),
- ewentualne oświadczenie o niewykorzystanych dniach, jeśli urlop ma być dzielony na części.
Wniosek powinien zawierać:
- dane pracownika i pracodawcy,
- datę rozpoczęcia i zakończenia urlopu,
- informację, czy chodzi o pierwszą czy drugą część urlopu.
Urlop ojcowski a inne urlopy
Wielu ojców myli urlop ojcowski z urlopem tacierzyńskim lub rodzicielskim – tymczasem są to odrębne świadczenia:
- Urlop ojcowski – 14 dni, przysługujące wyłącznie ojcu, niezależnie od urlopu matki.
- Urlop tacierzyński – część urlopu macierzyńskiego, którą może przejąć ojciec, jeśli matka wcześniej wróci do pracy.
- Urlop rodzicielski – może być dzielony między rodziców; jego długość zależy od liczby dzieci i decyzji opiekunów.
Urlop ojcowski można łączyć z innymi urlopami rodzicielskimi, co oznacza, że nie trzeba rezygnować z innych uprawnień. Można np. najpierw wykorzystać urlop ojcowski, a następnie przejąć część urlopu rodzicielskiego.
Czy urlop ojcowski wpływa na emeryturę i staż pracy?
Tak – urlop ojcowski wlicza się do stażu pracy i nie wpływa negatywnie na uprawnienia emerytalne. W tym czasie pracownik zachowuje ciągłość zatrudnienia, a okres urlopu jest objęty ubezpieczeniem społecznym, tak jak w przypadku zwykłej pracy.
Podsumowanie
Urlop ojcowski to gwarantowane prawem, płatne 14 dni wolnego, z którego może skorzystać każdy zatrudniony ojciec w ciągu 12 miesięcy od narodzin dziecka. Nie wymaga stażu pracy, jest w pełni płatny i pozwala na realne zaangażowanie się w opiekę nad maluchem od pierwszych dni jego życia. W 2025 roku przepisy w tej kwestii pozostają stabilne – co oznacza, że warto z tego uprawnienia skorzystać, zanim przepadnie.
