Okres ochronny pracowników to przepisy, które chronią pracowników przed zwolnieniem w określonych sytuacjach. Celem tych przepisów jest zapewnienie większej stabilności zatrudnienia, szczególnie dla osób, które znajdują się w trudnej sytuacji życiowej. W Polsce okresy ochronne są określane przez Kodeks pracy oraz inne akty prawne i obowiązują w stosunku do pracowników zatrudnionych na umowę o pracę. Kiedy przysługuje okres ochronny i jak długo trwa? Oto szczegóły.
Co to jest okres ochronny?
Okres ochronny to czas, w którym pracownik nie może zostać zwolniony z pracy, nawet jeśli pracodawca podjąłby decyzję o zakończeniu współpracy. W tym czasie pracownik jest chroniony przed wypowiedzeniem umowy o pracę lub rozwiązaniem umowy w trybie natychmiastowym. Ochrona ta ma na celu zapewnienie większej stabilności zatrudnienia, szczególnie w przypadku osób, które mogą być bardziej narażone na utratę pracy, np. kobiety w ciąży, pracownicy, którzy przechodzą na emeryturę, czy osoby, które są w trakcie leczenia.
Kiedy przysługuje okres ochronny?
Okres ochronny jest przewidziany przez przepisy prawa w różnych sytuacjach. W zależności od grupy pracowników, okres ochronny może różnić się długością i warunkami. Oto najważniejsze przypadki, kiedy pracownik ma prawo do ochrony przed wypowiedzeniem umowy o pracę:
1. Kobieta w ciąży
Kobieta w ciąży jest chroniona przed wypowiedzeniem umowy o pracę przez cały okres jej ciąży. Pracodawca nie może zwolnić pracownicy w tym czasie, chyba że zachodzą szczególne okoliczności, takie jak upadłość lub likwidacja firmy. Ochrona ta dotyczy także kobiet, które są w trakcie urlopu macierzyńskiego.
2. Urlop macierzyński, rodzicielski i wychowawczy
Pracownicy, którzy przebywają na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim lub wychowawczym, mają prawo do ochrony przed zwolnieniem. Ochrona trwa przez cały czas trwania tych urlopów. Pracodawca nie może wypowiedzieć umowy ani rozwiązać jej w trybie natychmiastowym w czasie, gdy pracownik korzysta z tych urlopów, chyba że zachodzą wyjątkowe okoliczności (np. likwidacja stanowiska pracy).
3. Czasowa niezdolność do pracy z powodu choroby
Okres ochronny dotyczy również pracowników, którzy są czasowo niezdolni do pracy z powodu choroby. W tym przypadku pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie, gdy pracownik jest na zwolnieniu lekarskim. Jednak ochrona ta nie jest bezwarunkowa:
- Ochrona trwa przez 30 dni w przypadku, gdy pracownik przepracował u danego pracodawcy mniej niż 6 miesięcy,
- Ochrona trwa przez 90 dni w przypadku pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy powyżej 6 miesięcy.
4. Pracownicy w wieku przedemerytalnym
Pracownicy, którzy osiągnęli wiek przedemerytalny, również są objęci ochroną przed wypowiedzeniem umowy o pracę. Zgodnie z przepisami, pracodawca nie może wypowiedzieć umowy osobie, która jest w wieku przedemerytalnym i spełnia warunki do uzyskania emerytury, jeśli ma do tego prawo (np. w związku z ustawą o emeryturach). Ochrona przed zwolnieniem trwa przez okres do uzyskania prawa do emerytury.
5. Członkowie związków zawodowych
Pracownicy, którzy są członkami związków zawodowych, korzystają z ochrony przed zwolnieniem, szczególnie jeżeli pełnią funkcje reprezentacyjne w związku zawodowym. Zgodnie z przepisami, pracodawca nie może zwolnić pracownika będącego członkiem związku zawodowego bez zgody organizacji związkowej.
Jak długo trwa okres ochronny?
Długość okresu ochronnego zależy od przyczyny, która go powoduje:
- Kobieta w ciąży – ochrona trwa przez całą ciążę, a także w okresie urlopu macierzyńskiego.
- Urlop macierzyński, rodzicielski i wychowawczy – ochrona trwa przez cały czas trwania urlopu.
- Czasowa niezdolność do pracy z powodu choroby:
- 30 dni – dla pracownika, który przepracował mniej niż 6 miesięcy,
- 90 dni – dla pracownika zatrudnionego powyżej 6 miesięcy.
- 30 dni – dla pracownika, który przepracował mniej niż 6 miesięcy,
- Pracownicy w wieku przedemerytalnym – ochrona trwa do momentu uzyskania uprawnień emerytalnych.
- Członkowie związków zawodowych – ochrona trwa przez cały okres pełnienia funkcji reprezentacyjnych w związku zawodowym.
Czy można wypowiedzieć umowę w czasie okresu ochronnego?
W czasie okresu ochronnego pracodawca może zwolnić pracownika tylko w wyjątkowych okolicznościach. Ochrona przed zwolnieniem jest silna, ale nie bezwzględna. Pracodawca może rozwiązać umowę w trybie natychmiastowym tylko w przypadku:
- Likwidacji stanowiska pracy,
- Upadłości firmy,
- Zdarzeń losowych, które uniemożliwiają kontynuowanie pracy (np. poważne zmiany organizacyjne, które wymagają rozwiązania umowy).
Ponadto, w przypadku pracowników w wieku przedemerytalnym oraz członków związków zawodowych, rozwiązanie umowy wymaga zgody odpowiednich instytucji.
Podsumowanie
Okres ochronny pracowników to regulacje prawne, które mają na celu zapewnienie większej stabilności zatrudnienia w określonych sytuacjach życiowych, takich jak ciąża, choroba, urlopy czy wiek przedemerytalny. Pracownicy objęci ochroną mają zapewnioną stabilność zatrudnienia, co zmniejsza ryzyko nieuzasadnionego zwolnienia. Ochrona ta jest jednak ograniczona i w niektórych sytuacjach pracodawca może rozwiązać umowę, jeśli zachodzą określone okoliczności.
