Książeczka sanepidowska to dokument, który jest wymagany w wielu branżach związanych z żywnością, medycyną i pracą z dziećmi. Czy nadal jest obowiązkowa? Jakie badania trzeba przejść, aby ją otrzymać? Ile kosztuje i ile trwa jej wyrobienie? Sprawdź najważniejsze informacje o książeczce sanepidowskiej.
Co to jest książeczka sanepidowska i czy nadal obowiązuje?
Książeczka sanepidowska przez lata była standardowym dokumentem wymaganym w wielu zawodach związanych z higieną i bezpieczeństwem zdrowotnym. Obecnie jednak nie jest już oficjalnie wymagana, ponieważ zastąpiło ją orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych.
Choć nazwa „książeczka sanepidowska” jest nadal powszechnie używana, w rzeczywistości pracodawca powinien wymagać orzeczenia lekarskiego potwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy z żywnością lub innymi zagrożonymi materiałami.
Kto musi posiadać badania sanepidowskie?
Orzeczenie sanepidowskie jest wymagane w zawodach, w których istnieje ryzyko przenoszenia chorób zakaźnych, zwłaszcza drogą pokarmową. Dotyczy to takich branż jak:
- Gastronomia i hotelarstwo – kelnerzy, kucharze, pracownicy cateringu, piekarze, cukiernicy.
- Handel spożywczy – pracownicy sklepów spożywczych, supermarketów, magazynierzy żywności.
- Służba zdrowia – lekarze, pielęgniarki, ratownicy medyczni, pracownicy laboratoriów.
- Oświata i opieka nad dziećmi – nauczyciele, opiekunowie w przedszkolach, pracownicy żłobków.
- Przemysł spożywczy – pracownicy zakładów produkcyjnych zajmujących się żywnością.
Jeśli planujesz pracę w jednej z tych branż, będziesz musiał wykonać badania sanepidowskie i uzyskać orzeczenie lekarskie.
Jak wygląda proces wyrabiania orzeczenia sanepidowskiego?
Aby uzyskać orzeczenie sanepidowskie, należy przejść kilka etapów:
- Badanie kału na nosicielstwo
- Należy oddać trzy próbki kału do laboratorium sanepidu w odstępie kilku dni.
- Celem badania jest wykrycie groźnych bakterii, takich jak Salmonella i Shigella.
- Czas oczekiwania na wyniki wynosi zazwyczaj od 3 do 7 dni.
- Wizyta u lekarza medycyny pracy
- Po uzyskaniu wyników badań laboratoryjnych należy udać się do lekarza medycyny pracy.
- Lekarz na podstawie wyników wydaje orzeczenie do celów sanitarno-epidemiologicznych, które zastępuje dawną książeczkę sanepidowską.
- Odbiór orzeczenia
- Jeśli badania nie wykazały nosicielstwa groźnych bakterii, lekarz wydaje orzeczenie, które uprawnia do pracy w danej branży.
Ile kosztuje wyrobienie książeczki sanepidowskiej?
Koszt wyrobienia orzeczenia sanepidowskiego może się różnić w zależności od miejsca, ale przeciętnie wynosi:
- Badania laboratoryjne (kału na nosicielstwo) – ok. 80–120 zł
- Wizyta u lekarza medycyny pracy – ok. 50–150 zł
Łączny koszt uzyskania orzeczenia to zwykle od 130 do 250 zł, w zależności od regionu i cenników placówek medycznych.
Ile ważne jest orzeczenie sanepidowskie?
Orzeczenie sanepidowskie nie ma określonego terminu ważności. W teorii jest ono ważne przez całe życie, ale w praktyce pracodawcy mogą wymagać powtórzenia badań przy zmianie pracy lub jeśli pojawi się podejrzenie kontaktu z osobami zakażonymi.
W niektórych branżach, np. gastronomii czy służbie zdrowia, pracodawcy mogą prosić o ponowne wykonanie badań w określonych odstępach czasu.
Czy można pracować bez badań sanepidowskich?
Pracodawca ma obowiązek zapewnienia, że pracownik, który ma kontakt z żywnością, dziećmi lub materiałami biologicznymi, posiada aktualne orzeczenie sanepidowskie. Brak tego dokumentu oznacza, że pracownik nie może legalnie wykonywać obowiązków na danym stanowisku.
W przypadku kontroli Państwowej Inspekcji Sanitarnej pracodawca może zostać ukarany grzywną, jeśli zatrudnia pracowników bez ważnych badań sanepidowskich.
Gdzie można zrobić badania sanepidowskie?
Badania można wykonać w:
- Wojewódzkich stacjach sanitarno-epidemiologicznych (sanepid)
- Prywatnych laboratoriach diagnostycznych
- Przychodniach medycyny pracy
Warto sprawdzić ceny w różnych placówkach, ponieważ mogą się one różnić w zależności od lokalizacji.
Podsumowanie
Dawna książeczka sanepidowska została zastąpiona orzeczeniem do celów sanitarno-epidemiologicznych, które jest wymagane w wielu branżach związanych z żywnością, medycyną i opieką nad dziećmi. Aby je uzyskać, trzeba wykonać badania na nosicielstwo, a następnie udać się do lekarza medycyny pracy. Cały proces trwa od kilku dni do dwóch tygodni i kosztuje około 130–250 zł. Jeśli planujesz pracę w gastronomii, handlu spożywczym czy służbie zdrowia, warto zadbać o ten dokument odpowiednio wcześnie.
